Moussu lou Presidènt de Regioun,
Moussu lou Souto-Prefèt,
Moussu lou Conse,
Moussu lou Presidènt dou coumitat di fèces e toutefois membre,
Pople d’Arle,
Cars ami,

IMG_4452

Fai adeja un an qu’emé mi sièis Damisello d’ounour me siéu presentado tout barbelanto d’esmai e de joio davans vous.
Un an ! Mancarai pas de vous dire qu’aquesto proumiero annado fuguè pas di mai tranquilo.
D’efèt, proumié devèn faire couneissènço emé nosti founcioun que se poudèn pas imagina avans que de li vièure. Pièi fau faire couneissènço emé vautre, presidènt d’assouciacioun, conse, eligi, ourganisaire que très an de tèms nous sou licitas pèr douna à vosti fèsto un èr de bragarié.
Ma dicho, moudesto que moudesto, sara dounc un pichot bilans d’aquesto annado emplido d’emoucioun, de bonur e tambèn de tristesso.
Es pèr aco que, d’en proumié, voudriéu dedica aquéu discours i persouno que se soun ennanado pèr li camp d’Alis, couneigudo o mens couneigudo :

  • Moussu Espelly, lou manadié,
  • Moussu Jalabert, baile-gardian,
  • l’Arderousso mantenèiris Dono Venture,
  • Moussu Dumont, bijoutié en Arle,
  • Noste ami e foutougrafe Fernand,
  • e un Paire Joël, que leissè sa chatouno bèn trop d’ouro.
    A vous, ami tant caro à nosti cor, sabèn que regnarès en pas sus nosti terro de tradicioun e que, d’eilamoundaut sus vosto estello, nous menarés sus la bono draio.

Après tant de treboulèri, aven decida d’ounoura lou mai de counvidacioun poussible, fin d’oublida uno debuto un pau dificilo.
E nous vaqui adeja au troufèu dis as à nous demanda mounte èro noste estiéu qu’avié passa tant lèu, tau l’estello que fuso.
Nous falié pensa, tre la fin dou Saloun di Santounié, à l’annado Mirèio.
Nautri dou regne vinten qu’an avian agué la bono fourtuno de festeja lou cènt cinquantenari anniversari de l’obro majo de noste grand pouèto Frederi Mistral.
Mistral, que voulié « en glori, aussa Mirèio » e que voulié que fugue « caressado pèr nosto lengo mespresado », voulié canta « pèr li pastre e li gènt de mas », pèr que siegon fier tourna-mai de parla la lengo de soun païs.
Alors, nautri, avèn-ti lou dre de mespresa aquelo obro, aquelo lengo que canto il auriho de touti, de Maiano à Paris, de Paris i counfin de l’Europo e meme au Japoun !

Lou bèu jour de la candelouso de dous milo nou se durbiguè dounc l’annado Mirèio en Arle dins la bello salo de la coumuno.
Uno salo coumoulo de mounde pèr bèn marca, se lou falié, l’afecioun e l’estacamen di provençau à n’aquelo « Mireieto », à n’aquelo lengo.
Se conto pas touti li legèire e li recitaire di vers dou mèstre.
Fugué l’oucasioun de descurbi uno nouvello especialita : lou ris mirèio que, n’en siéu seguro, vous n’en sias coungousta !
Fugué l’oucasioun tambèn de grand rescontre emé en particulié Dono Faure, sabreiris de riban pèr Moussu Vivier-Merle, lou teissèire. Gramaci Moussu de tèisse de velout, car avès pres counsciènci que sènso èli, uno arlatenco es pas-ti, pas-ta, pas-rèn !
Aqueli riban noù, saran li riban vièi de deman. E crese que vosto recoumpènso es de li vèire se mescla, superbe e sènso vergougno, i riban mai ancian de nosti rèire-grand. Gramaci tambèn de nous en agué pourgi très que soun vengu gounfla lou coufret di Rèino d’Arle.
Poudèn pica di man davans lou bèu travai de Nicolo Niel que dessiné li moutiéu d’aquéli velout, coume un grand mèstre.
Tène tambèn à gramacia li Rèire-Rèino que, aquèu jour d’aqui, èron emé nautre e que soun toujour
presènto dins l’oumbro de l’anounimat. Es un grand soulas pèr iéu de li saupre proche, pode quista un regard quand me sènte un pau perdudo, car à vint an es pas toujour eisa de mena uno vido de chatouno « nourmalo » e tambèn uno vido d’ambassadriço dou païs d’Arle, d’èstre un moudèle pèr lis annado à veni.
Emé la fogo de nosti vint an, mi damiselle d’ounour e iéu, amarian boulega li mountagno, mai,
de-segur, aco se pou pas !
Fasèn nostis esperiènci de jouinesso, se fargan nosto persounalita e noste caractere.
Tout aco pou mena à de counflit de generacioun, mai es-ti pas tambèn lou mai bèu moumen d’uno vido, quouro la chatouno, devèn femo, e se diferencio de sa maire o plus encaro, de sa grand ?
E coume sian de la memo e grando famiho, siegués pas trop charpina pèr aquelo jouventuro, qu’a envejo de leissa lou negre e li triste coulour pèr de mai caudo, de mai vivo e de mai atrivanto !
Soun-ti pas subre bello aquéli vierginenco darrié iéu, image d’un passat remés à la modo dou siecle vint-unun, image de l’aveni.
En vous regardant, en vous badant, Mistral aurié de segur dis :
« Cante uno chato de Prouvenço dins lis amour de sa jouvenço… »
Aquèlo jouvènço fougouso, amourouso de si racino, amourouso de soun païs que jamai perdegué ni sa fe, ni soun amo.
Car sabèn que fau dou « passat counserva li grandi foundamento » car « lis aubre que van founs soun li que mounton aut ».
Es pèr aco que vesèn que li manifestacioun provençalo prènon de mai en mai de crèisse e vole saluda touti li persouno qu’avèn rescountra, mi damisello d’ounour e iéu, tout de long de nosti cent cinquanto sourtido qu’avèn facho.
Que ? Cènt cinquanto ! Aco es uno chifro deja visto ! Me ramente que l’an passa èro la chifro vint, moun porto-bonur e aquest an, sarié-ti la chifro cènt-cinquanto ?
Certo, lis ai pas ! Mai, Mirèio, O !
Cènt-cinquanto an tambèn pèr la manado-ganaderia Yonnet. Vous bèn astrugan, Moussu Yonnet pèr tout lou bèu travai coumpli, pèr vous e avans vous, pèr vois avi ; osco e longo-mai !

Cènt-cinquanto, o quàsi, Mireieto, aqui davans iéu pèr rèndre oumage à la grando « Mirèio ».
Chatouno, sias la relèvo de deman, sias la nouvello generacioun, sias la fini-flour de nosto jouvenço, li rèino de demain !
Lou coustume que vestissés vuei, es l’eiritage de nosti grand. Sian touti un maioun, pichot certo, de la grand Cadeno que nous religo lis un is autre, que religo lou passat à l’aveni.
Pèr faire avans, fau pas agué lou langui !
Aquèu coustume es pas un carcan que nous empecharié d’avança. Li que nous vèson soulamen,
« entaioula, endentela, en capela, empestela, encigala pèr lou Passat », an pas coumprès ço qu’èro noste biais, nosto persounalita : Ounouran lou passat pèr miés aprehèndre li tèms avenidou !

Lou pantai de Mistral se sarié-ti, vuei, coumpli ?
Soun mai de setanto chatouneto cade an i fèsto vierginenco di Santo, à proumetre de pourta e tambèn de trasmetre lou coustume d’Arle !
De Rèino, despièi Angelo Vernet en milo noù cènt trento, n’i’a agu vint, e es pas fini !
Uno rèino simboulico que regnarié sus uno terro vasto e bello, coume Mistral lou fai dire à Azalaïs, au cant tres de Mirèio :

« Meten, dis, qu’à moun tour fugue la rèino, iéu !
E que Marsiho émé si velo,
E la Cioutat, que ris em’elo,
Emé Selon e sis amelo,
Bèu-Caire emé soun Prat, tout aco fugue mieux !
 
Damiseleto e Bastidano,
D’Arle, di Baus, de Barbentano,
Diriéu, à moun palais landas coume d’aucèu !
Vole chausi li sèt plus bello,
E pesaran dins l’archimbello,
L’amour que troumpo o que barbèlo…
Gaïamen, touti sèt, venès teni counsèu ! »

Mistral, noste paire, noste mèstre, enficher nosti cor, que toun souveni nous empegne d’un envanc mestrejaire, fin que prenguessian siuen de nosti racino !
Car Prouvenço, coume l’oulivié, rèn poù l’aclapa !
De la vièi souco toujours regrèio lou grèu nouvèu, simbole de la vido, simbole de l’aveni.
Prouvenço toujour respelira de si cèndre, tau lou fénis !!!
Avans que d’acaba, ai envejo de vous dire la darriero estrofo de Mirèio, aquéli vers tant bèu que clavon l’obro e dounon d’espèr en tout.

« O bèlli Santo, segnouresso,
De la planuro d’amaresso,
Claffissès, quand vous plais, de piès nosti fielat,
Mai à la foulo pecadouiro
Qu’à vosto porto se doulouiro,
O blanqui flour de la sansouiro,
S’ei de pas que ié fau, de pas emplissès-la ! »

Dounc, Vivo Mirèio !
Vivo nosti tradicioun !
E Vivo Arle e soun païs !

Gramaci.

Portfolio

IMG_4452